|
Los bohatera-opowie
o Stanisawie Wojciechowskim
powstacu wielkopolskim
z Lasku
Wanie
mija 93. rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Dla
Wielkopolan dzie 27 grudnia 1918 r. jest dat przeomow. W tym
momencie Polacy-mieszkacy zaboru pruskiego- sami zdecydowali,
e wbrew wszystkiemu bd obywatelami Polski Odrodzonej. Decyzj
t podejmowano w Wielkopolsce spontanicznie, cho w gorzkim
poczuciu braku wsparcia. Ponad gowami Wielkopolan w ostatnich
miesicach I wojny wiatowej toczyy si rozmowy na temat
restytucji pastwa polskiego. 31 padziernika 1918 r.,
w wizieniu w Magdeburgu Jzef Pisudski, przyszy Naczelnik
Pastwa Polskiego, zoy przedstawicielowi rzdu niemieckiego-
hrabiemu H. Kesslerowi- jednoznaczn deklaracj, e jako
przywdca skonny jest dobrowolnie zrezygnowa z polskich ziem
zaboru pruskiego. (Cyt.):…”Obecna generacja Polakw nie bdzie
prowadzia wojny o Poznaskie i Pomorze. Jeli Ententa podaruje
im obie te prowincje, nie powiedz „nie”; ale wspczesna
generacja sama z tego powodu wojny nie rozpocznie”… i dalej…
„Niemcy nie powinni si obawia ataku obecnej generacji narodu
polskiego z powodu Prus Zachodnich czy Poznaskiego, poniewa
Polsce brakuje wszystkiego do prowadzenia wojny (…) pierwsz
potrzeb Polski na cae lata jest pokj i spokj”.- Stwierdzi
wwczas, nie pozostawiajc adnych zudze, J. Pisudski.
Wielkopolanie, ktrzy przez ponad sto lat obcego panowania
skutecznie opierali si germanizacji, nie zamierzali biernie
czeka na polityczne rozstrzygnicie swego losu. Polskie rodziny
wychowyway dzieci w duchu patriotyzmu. Obowizkiem Polaka
w zaborze pruskim byo trwanie na swojej ziemi, za kad cen.
Wybuch I wojny wiatowej i kolejne klski Niemiec, ponoszone na
szerokim froncie, day Wielkopolanom nadziej na odzyskanie
wolnoci. Polacy, jako pruscy poddani, zmuszeni zostali do
suby w pruskiej armii i walki po stronie zaborcy, jednak ten
czas nie by dla nich stracony. Dziki obowizkowemu poborowi
wiele rocznikw polskiej modziey z wielkopolskich miast i wsi
nauczyo si wojennego rzemiosa… W Wielkopolsce w konspiracji
przygotowywano si do rozstrzygajcej rozprawy z zaborcami. Tak
byo rwnie w niewielkiej, podpoznaskiej wsi Lasek, ktra dzi
stanowi integraln cz miasta Lubo. W czasie I wojny
wiatowej w pruskiej armii odbyli sub wszyscy tamtejsi
sprawni fizycznie mczyni, bdcy w wieku poborowym. Wszyscy
oni pniej zasilili szeregi powstaczych oddziaw,
wyzwalajcych Wielkopolsk, cho pami o nich nie przetrwaa
prby czasu. Z okazji 93. rocznicy wybuchu Powstania
Wielkopolskiego chc przypomnie posta jednego z tych
zapomnianych bohaterw, ktrym wwczas przyszo stoczy dziejow
walk o nasz przyszo. Nazywa si Stanisaw Wojciechowski.
Pochodzi z rodziny rolnikw, od kilku pokole uprawiajcych
wielkopolsk ziemi. Jego przodkowie, Hirschowie, ubodzy
osadnicy spod Bambergu, w XVIII wieku przywdrowali do
Wielkopolski, sprowadzeni przez miasto Pozna do wsi Lubo, skd
ich potomkowie rozeszli si po okolicy. Rodzice naszego
bohatera: Piotr Wojciechowski i Magdalena (z d. Czerwiska) od
okoo 1880 r. wsplnie prowadzili 20 hektarowe gospodarstwo
rolne we wsi Lasek (przy dzisiejszej ul. Jana III Sobieskiego).
Maonkowie Piotr i Magdalena Wojciechowscy doczekali si
szeciorga dzieci: 2 crek (Wadysawy i Magdaleny) i 4 synw
(Stanisawa, Piotra, Jzefa i Jana). Kiedy wybucha I wojna
wiatowa do pruskiego wojska przymusowo wcielono trzech braci
Wojciechowskich: Stanisawa, Piotra i Jana, natomiast Jzef,
ktry mia wad fizyczn (zronite palce u prawej doni,
uniemoliwiajce uycie broni) pozosta w rodzinnym domu.
Zadziorni bracia
Wojciechowscy ( na zdjciu podczas wojennego urlopu, stoj od
prawej: Jan, Magdalena, Jzef Feifer, Wadysawa i Piotr)
cieszyli si w okolicy saw nieustraszonych. Niestety, trudno
dzi ustali, jakie byy ich wojenne losy. Wiemy, e kiedy
wybucho powstanie, wzili w nim czynny udzia tak, jak wszyscy
zdolni do noszenia broni mieszkacy Lasku. Nasz bohater-
Stanisaw Wojciechowski, ur. 14. 02. 1888 r. w Lasku, mia
wrodzone predyspozycje aby zosta onierzem. Zauwaono to
najpierw w pruskiej, a nastpnie w powstaczej armii, gdzie
trafi natychmiast po jej utworzeniu. W ostatnich miesicach
I wojny wiatowej Stanisaw Wojciechowski przebywa w rodzinnym
domu. W tym czasie sytuacja polityczna w Europie wydawaa si
wymyka spod wszelkiej kontroli. Rewolucja, ktra w roku 1917
wybucha w carskiej Rosji, teraz zacza si rozprzestrzenia
si po Niemczech, doprowadzajc do abdykacji cesarza i do
spontanicznego powstawania na terenie caego pastwa rad
robotniczo-onierskich. Na fali rewolucyjnych przemian Polacy
take si organizowali. W Wielkopolsce oficjalnie formowano
ochotnicze polskie oddziay zbrojne, zoone z wyszkolonych
w pruskiej armii onierzy. onierze ci, umundurowani nadal
w pruskie mundury, wyposaeni w przydziaowe pruskie karabiny,
rnili si od Niemcw jedynie biao-czerwonymi kokardami lub
biaymi orzekami na czapkach lub pikielhaubach, co miejscowi
hakatyci susznie odbierali jako polsk intryg i podstp,
zastosowany przez Polakw w celu zbrojnego odzyskania
niepodlegoci. 26 grudnia 1918 r., w przeddzie wybuchu
Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu, tym polskim ochotniczym
oddziaom mogo si przeciwstawi stacjonujce tutaj regularne,
niemieckie wojsko, w sile okoo 5000 ludzi… Niestety nie wiemy,
czy Stanisaw Wojciechowski bra udzia w powstaczych walkach
ju jako czonek oddziau, czy te on i jego bracia popieszyli
do powstania na okrelone haso, poniewa dokumenty z tego
okresu, oddane w czasie II wojny wiatowej na przechowanie
rodzinie, zostay dla bezpieczestwa spalone. Zatem nie dowiemy
si ju zapewne, w jaki sposb Stanisaw Wojciechowski awansowa
w armii powstaczej i jak znalaz si w styczniu 1919 r. pod
Kargow. Dr Jan Mielyski w niedawno wydanej publikacji „Pami
i tradycja Powstania Wielkopolskiego 1918/1919” ustali, i
Stanisaw Wojciechowski by sztabowcem, delegowanym z Poznania,
z puku stacjonujcego przy ul. Bukowskiej, do Kopanicy. Mia,
jako szef sztabu, opracowa strategi walki o zdobycie Kargowej.
Wanie tam, na terenie pogranicza, objtego walkami z Grenzschuzem,
Stanisaw Wojciechowski pozna swoj przysz on, Ann. Panna
Anna Matysik miaa wwczas 21 lat, mieszkaa z rodzicami
w odyniu (w miejscowoci midzy Kopanic a Krgow) i bya
cznikiem polskich powstaczych oddziaw. Towarzyszya
Stanisawowi podczas jednego z rekonesansw, kiedy w lesie
natknli si na niemiecki patrol. Wywizaa si krtka potyczka.
Niemcy, strzelajc do bryczki, ktr jechali powstacy,
zastrzelili wonic. Sposzone konie poniosy i zatrzymay si
dopiero w odyniu, przed domem rodzicw Anny. Stanisaw
Wojciechowski, zosta ranny, tylko dziki troskliwej opiece
czniczki i jej rodziny odzyska zdrowie, po czym zosta
skierowany do 61. Puku Piechoty w Bydgoszczy. W Bydgoszczy nasz
bohater suy przez 12 lat. Ju jako zawodowy onierz odby
kampani wojenn w 1920 r. (w wojnie polsko-bolszewickiej)
.Wykaza si mstwem podczas synnego „cudu nad
Wis”,
w 1921 r., w sierpniowej obronie Warszawy. Za zasugi na polu
bitwy odznaczono go wwczas Krzyem Walecznych. W bydgoskim
puku piechoty dosuy si stopnia sieranta sztabowego. By
bardzo sprawny fizycznie, jako instruktor sportu uczy rekrutw
pywania w Bzurze. W roku 1921
Stanisaw Wojciechowski polubi Ann Matysik. W Bydgoszczy
urodzili si ich dwaj starsi synowie: Marian (1922 r.)
i Stanisaw (1925 r.). Niestety, z powodu odniesionej
w powstaniu rany stan zdrowia Stanisawa zacz si pogarsza do
tego stopnia, e by zmuszony opuci wojsko. Uzyskawszy rent
wojskow Stanisaw wrci wic z rodzin do Lasku. Tymczasowego
locum udzieli im brat-Jan Wojciechowski, do czasu, a zbuduj
wasny dom na gruncie, wydzielonym z gospodarstwa przy
ul. Sobieskiego, w spadku po rodzicach. W Lasku na wiat
przyszli dalsi potomkowie Stanisawa i Anny Wojciechowskich:
Wadysaw (1926 r.), Zofia (1929 r.) i Eugeniusz(1931 r.). Na
zdjciu Stanisaw Wojciechowski z rodzin
w Lasku (1930 r.)Stanisaw
Wojciechowski nie zbudowa dla swojej rodziny domu w Lasku.
Zmar w 1932 r. pozostawiajc na opiece rodziny on z pitk
maych dzieci…
Na podstawie archiwaliw
oraz informacji wnuczki-Jolanty Kowalskiej
opracowaa Izabella Szczepaniak
|