|
onierze wielkopolscy
w bitwie warszawskiej 15. 08. 1920 r.
Wojna
polsko-bolszewicka, ktra rozpocza si w 1919 r. wypraw
kijowsk, moga w efekcie zniszczy
Polsk Odrodzon. Po roku dziaa wojennych,
w pierwszych dniach sierpnia 1920 r. wyczerpane armie polskie,
pod naporem czerwonoarmistw, cofny si a na przedpola
Warszawy… Taki by skutek polskich marze o wielkomocarstwowoci.
W sierpniu 1920 r. na przedpolach Warszawy rozegraa si jedna
z najwaniejszych bitew tamtej wojny (w ocenie angielskiego
dyplomaty d’Abernona uznana za 18. bitw, decydujc
o dziejach wiata), bdca dla Polski korzystnym punktem
zwrotnym. Po latach warto przypomnie, i doborowe wojska
wielkopolskie miay swj waki udzia w caej wojnie
polsko-bolszewickiej oraz w samej bitwie warszawskiej, o czym,
przy okazji witowania tzw. „cudu nad Wis”, nie zawsze si
wspomina…
Dywizje wielkopolskie walczyy na rnych odcinkach frontw
wojny polsko-bolszewickiej. W dniach klski,
13 sierpnia 1920 r., po zarzdzonym, w celu obrony
stolicy, przegrupowaniu wojsk polskich, na przedmociu Warszawy
znalazy si:
-na lewym skrzydle, na przyczku Zegrze- poznaska 7. brygada
rezerwowa piechoty (skadajca si z 155. i 167. Pukw
piechoty, utworzonych z dawnych Wielkopolskich Stray Ludowych,
z 157 puku piechoty i kilku baterii 16. puku artylerii lekkiej
oraz 15. puku artylerii cikiej, o cznym stanie bojowym
liczcym okoo 100 oficerw i 4.600 szeregowcw);
- a na prawym skrzydle, na odcinku Okuniew-Wizowna, wzdu
Wisy a do Karczewa, 15. dywizja piechoty wielkopolskiej
(wczeniej noszca nazw 2. dywizji strzelcw wielkopolskich).
Ju w dniu 13 sierpnia poznaska 7. Brygada, bronic Zegrza,
cigna na siebie atak Rosjan nacierajcych z kierunku Modlina
i mocno trzymaa powierzony przyczek, mimo zagroenia
okreniem, ze strony zajtego ju przez czerwonoarmistw
Radzymina. Straty poznaskiej brygady, poniesione w tym czasie
wyniosy : 7 oficerw i 260 szeregowcw.
14 sierpnia, pod wpywem wypadkw, bezporednio zagraajcych
bezpieczestwu stolicy (zajcie Radzymina), kiedy dowdztwo
wojsk polskich zdecydowao si na kontrnatarcie w kierunku
Nasielsk- Putusk. Z Modlina ruszya do ataku 17. dywizja
piechoty wielkopolskiej (zoona z 67., 68. i 70. pukw
piechoty oraz z 17. puku artylerii lekkiej, o cznym stanie
bojowym: 63 oficerw, 2400 strzelcw, 50 szabel, 39 ckm
i 22 dziaa). Akcja bojowa tej dywizji, w dniach 15
i 16 sierpnia 1920 r. to jeden z najwikszych sukcesw polskich,
od czasu sromotnego odwrotu naszych wojsk z linii Bugu (co miao
miejsce w dniu 7 sierpnia 1920 r.). Podczas prowadzonego
krwawego natarcia bitny 68.puk piechoty w cigu 48 godzin
straci ze swego stanu kilku oficerw i ponad 100 szeregowcw…
W czasie boju o Radzymin i Zegrze wielkopolska 15. dywizja
piechoty (w skadzie: 59., 60., 61. i 62. puk piechoty,
15. puk artylerii lekkiej,15 dyon artylerii cikiej oraz
oddziaw czogw, o oglnej liczbie 6000 ludzi) skutecznie
przeciwstawia si dwm dywizjom armii czerwonej (8. I 10.), co
wicej, wyprowadzia brawurowy wypad, z kierunku Warszawy na
Misk. Rosyjskie dywizje, przygotowujce si wwczas do
ostatecznego zajcia stolicy Polski, zdezorientowane wypadem,
mimo rozpaczliwego oporu, nie byy w stanie odeprze uderzenia
i poszy w rozsypk. W rozgorzaej zacitej walce 15. dywizja
wielkopolska stracia 10 oficerw i 500 szeregowcw, ale
jednoczenie wzia do niewoli 1200 czerwonoarmistw i zdobya
kilka dzia. 17 sierpnia walka na przedmociu Warszawy zostaa,
szczliwie dla Polski, zakoczona penym sukcesem…
Na operujce w pobliu naszej stolicy oddziay rosyjskie
uderzya wtedy, z kierunku Wieprza, polska grupa manewrowa,
ktra przypiecztowaa wynik. Na lewym skrzydle tej grupy
walczya 14. wielkopolska dywizja piechoty (w skadzie : 55.,
56., 58. puk piechoty wielkopolskiej, 14. puk artylerii
lekkiej, 15. puk uanw poznaskich z bateri 1 dyonu artylerii
konnej w liczbie 10.000 piechurw, 650 uanw, 230 ckm
i 40 dzia). Dywizja ta zyskaa saw jednostki niezwykle
twardej w obronie. 14 sierpnia w przeddzie bitwy, przegldu
wojski wielkopolskich 14. dywizji dokona sam Jzef Pisudski.
16 sierpnia dywizja, w ramach grupy manewrowej, wyruszya znad
Wieprza. Forsownym marszem (40 km dziennie) osigna lini
Garwolin-Wodawa_ukw a w dniu 17 sierpnia Misk
Mazowiecki-Siedlce- Biaa Podlaska. 17 sierpnia, pod Kobiel
(w okolicach Brzecia) poznaski 55. p. p. rozbi w puch
8. dywizj armii czerwonej i wzi do niewoli 1500 jecw oraz
zdoby kilka dzia. Po bitwie warszawskiej, zarwno 14. dywizja, jak
i wszystkie jej puki zostay odznaczone krzyem Virtuti Militari. 18 sierpnia wszystkie siy polskie przeszy ju do
pocigu za wrogiem. 14. dywizja w cigu 1 tygodnia w marszu
pokonaa 200 kilometrw, gromic niedobitki. 27 sierpnia pocig
zosta zakoczony. W cigu dwunastodniowych walk wojska polskie
zdobyy 66000 jecw, 321 dzia, 1023 karabiny maszynowe
i olbrzymi ilo sprztu wojennego….Puki wielkopolskie wrciy
do domu ze sztandarami okrytymi wojenn chwa.
Opr. I. Szczepaniak (na
podstawie: „Puki wielkopolskie w zwyciskiej bitwie
warszawskiej w roku 1920” aut. kpt. dypl. Jerzego Kurpisza, fot.
arch. redakcji)
|
